«مفهوم» در جامعه شناسی: چیستی، چگونگیِ شکل گیری و کارکردهای آن

Authors

سیدحسین نبوی

استادیار جامعه شناسی دانشگاه خوارزمی

abstract

در جامعه شناسی و نظریه های اجتماعی، مفهوم نقش بسیار مهمی دارد. مفاهیم زیادی وضع شده اند و آثار زیادی هم برای توضیح این مفاهیم نوشته شده اند. مسئله این است که مفاهیم چه هستند؟، چگونه شکل می گیرند؟ و چه کارکردایی برای علم دارند؟ و صاحب نظرانی که بیشتر از بقیه به مفهوم توجه داشته اند این سوالات را چگونه توضیح داده اند. کانت از مقولات به مثابه مفاهیم ماقبل تجربی سخن می گفت، هگل روی خود-تکاملی مفهوم تأکید می ورزد، مارکس برعکس هگل، مفهوم و دیالکتیک مفاهیم را بازتاب جهان واقعی می داند، نیچه بر روی ماهیت استعاری مفاهیم متمرکز است و آن ها را گورستان ادرکات تلقی می کند. دورکیم برعکس کانت، بر ماهیت پسینی و اجتماعی مفاهیم تأکید دارد و بلومر بر نقش کلیدی مفاهیم در علم و کارکردهای آن تمرکز دارد. صاحب نظران مذکور گرچه فیلسوف یا جامعه شناس هستند ولی رهیافت آن ها در تحلیل مفاهیم در وهله اول، منطقی، سپس، روان شناختی  و ادبی، و در وهله آخر، اجتماعی یا فرهنگی است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

«مفهوم» در جامعه‌‌شناسی: چیستی، چگونگیِ شکل‌گیری و کارکردهای آن

در جامعه‌شناسی و نظریه‌های اجتماعی، مفهوم نقش بسیار مهمی دارد. مفاهیم زیادی وضع شده‌اند و آثار زیادی هم برای توضیح این مفاهیم نوشته شده‌‌اند. مسئله این است که مفاهیم چه هستند؟، چگونه شکل می‌گیرند؟ و چه کارکردایی برای علم دارند؟ و صاحب نظرانی که بیشتر از بقیه به مفهوم توجه داشته‌اند این سوالات را چگونه توضیح داده‌اند. کانت از مقولات به مثابه مفاهیم ماقبل تجربی سخن می‌گفت، هگل روی خود-تکاملی مف...

full text

جامعه شناسی کانادا: آثار معرفت شناسی مسأله شناسی بومی بر شکل گیری بومی گرایی علمی در علوم انسانی کانادایی شکل گیری حوزه های خاص در جامعه شناسی کانادا

مسأله شناسی بومی و ربط آن به شکل گیری جامعه شناسی بومی به عنوان یکی از رشته های علوم انسانی در این مقاله مورد سؤال و بررسی و اقع شده تا از آن طریق و با ذکر نمونه جامعه شناسی کانادایی نشان دهیم که مسائل و مشکلات درونی جوامع می تواند جهت گیری علمی جامعه شناسی را با مقتضیات بومی هماهنگ سازد . در مقاله قبل گفته ایم که تجربه اقتصاد سیاسی در کانادا نشان می دهد که شکل گیری پارادایمهای جامعه شناسی ‘ مت...

full text

چگونگی شکل گیری حس مکان در کودکان

حس مکان، عاملی است که در شک لگیری هویت انسان تأثیر به سزایی دارد. بخش مهمی از هویت هر فرد در دوران کودکی و با توجه به تصویر های ذهنی و خاطرات جمعی و مکانی وی پایه ریزی می شود؛ به گونه ای که زمینه ساز بسیاری از روحیات و ویژگی های فردی و اجتماعی همچون کاهش اضطراب، دستیابی به عزت نفس و روحیه جمعی و تعاملی و غیره در افراد جامعه خواهد بود. بنابراین بررسی مفهوم حس مکان و عوامل شک لدهنده آن به ویژه در...

full text

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
جامعه شناسی ایران

جلد ۱۶، شماره ۱، صفحات ۵-۴۰

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023